To klasyczna dieta nisko węglowodanowa, wysoko tłuszczowa i wysoko białkowa, która w ciągu wielu lat nie tylko zyskała popularność, ale spowodowała opracowanie wielu podobnych diet.
Skąd się wzięła?
Już w dziewiętnastym wieku stosowano diety ograniczające węglowodany w celu szybkiej utraty wagi, ale korzenie tej diety prawdopodobnie sięgają czasów jeszcze wcześniejszych.
Dieta doktora Roberta C. Atkinsa stała się popularna w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy do szpitala przyjmowano pacjentów dotkniętych kliniczną otyłością. Lekarze, na jakiś czas wyłączając z diety swoich pacjentów węglowodany, próbowali walczyć z nadwagą i związanymi z nią chorobami
Opublikowana w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku praca Dr Atkins’ New Diet Revolution niemal w ciągu jednego dnia stała się bestsellerem. Od razu zaczęły krążyć w prasie różne historie dotyczące tej diety i mniej lub bardziej opinie na jej temat. Najbardziej współczesna wersja diety Atkinsa zawiera pięć reguł żywieniowych: wysokie spożycie białka, błonnika, witamin i minerałów, eliminację tłuszczów trans (właściwa nazwa to izomery trans kwasów tłuszczowych) niskie spożycie cukru. Choć w czasie trwania diety zaleca się aktywność fizyczną, to jednak największy nacisk kładzie się na wysokobiałkowy i nisko węglowodanowy reżim dietetyczny.
Zanim jeszcze poparto skuteczność diety Atkinsa jakimikolwiek badaniami naukowymi, stała się ona bardzo popularna. Zadecydowały o tym odpowiednie strategie marketingowe i zainteresowanie mediów. Dzisiaj korporacja Atkinsa promuje już nie sam program ale także szeroką gamę produktów dietetycznych i towarzyszących programowi suplementów diety. Klienci firmy mają do dyspozycji strony internetowe, otrzymują elektroniczne biuletyny z aktualnymi informacjami i przepisy, biorą udział w grupach dyskusyjnych, a nawet kursach na temat diety.
[kads group=”Ads 280×233″]
Diety nisko węglowodanowe pojawiały się pod wieloma nazwami i w wielu różnych odmianach już wcześniej. Doktor Robert C. Atkins, najsłynniejszy zwolennik takiego rozwiązania, opublikował książkę The Atkins No Carbohydrate Diet w 1972 roku. Jego oryginalna dieta zawierała bardzo ograniczony wybór produktów i została później zmodyfikowana: włączono do niej owoce i warzywa. Zainteresowanie konsumentów tym programem stało się dzięki temu jeszcze większe, ale dieta pozostaje kontrowersyjna do dziś.
Odmianą diety nisko węglowodanowej jest dieta South Beach, która ostatnio zyskała wielką popularność. Zaleca ona jedzenie owoców, warzyw, w ograniczonym zakresie także zbóż i proponuje fazy przejściowe. Dietę Atkinsa stosuje wiele osób, które problem otyłości lub nadwagi chcą szybko rozwiązać i choć na początku odchudzania tracą głównie wodę, to zyskują wystarczająco dużą motywację, żeby kontynuować dietę.
Obecnie nazwy „dieta Atkinsa” i „ dieta niesko węglowodanowa” to niemal synonimy.
Jak działa?
Doktor Atkins zaleca duże ograniczenia w przyjmowaniu węglowodanów przez pierwsze tygodnie w trakcie pierwszej fazy „wprowadzającej”. Potem pozwala na stopniowe ich zwiększenie. W czasie drugiej fazy, „kontynuowania diety”, węglowodany można już jeść, choć nadal w niewielkich ilościach, żeby kontrolować wydzielanie insuliny.
Ograniczenie węglowodanów wywołuje głód, bo z nich nasz organizm uzyskuje glukozę. Od poziomu glukozy zaś zależy optymalne działanie mózgu, systemu nerwowego i krwiobiegu. Kiedy jej poziom spada, nasz organizm musi korzystać z białek z mięśni oraz tkanki tłuszczowej, aby wyprodukować glukozę, konieczną do wytwarzania energii. Pozostałe białka i tłuszcze są rozbijane na ketony – związki wypłukiwane następnie przez wodę uzyskiwaną z tkanek ciała i usuwane przez nerki. To w rezultacie prowadzi do odwodnienia organizmu. Dieta Atkinsa powoduje szybkie zrzucenie wagi, głównie dzięki utracie wody i jednocześnie spalaniu tłuszczu. Aby zmniejszyć stopień odwodnienia oraz pomóc nerkom w pozbyciu się ketonów, należy pić dużo wody. Dłuższa obserwacja efektów stosowania diety Atkinsa pokazała największy spadek wagi w pierwszym okresie, w fazie niskiego spożycia węglowodanów i tłuszczów, natomiast nie stwierdzono znaczących rezultatów po roku jej przestrzegania.
Stosując dietę Atkinsa lub podobną nisko węglowodanową, pamiętajmy, że diety takie stosuje się zwykle krótko. Osoby z dużą otyłością, zanim zaczną kurację, muszą się koniecznie skonsultować z lekarzem lub dietetykiem. Nadzór medyczny to klucz do utrzymania w normie poziomu nawodnienia i ketonów w organizmie.
Nisko węglowodanowe diety zalecane są zwykle na trzy do czterech tygodni; dłuższe ich stosowanie może wywoływać skutki uboczne.
Za i przeciw
Korporacja Atkinsa promuje całą gamę produktów, które uzupełniają dietę, ale w żadnym razie nie są dla niej niezbędne. Dieta Atkinsa powoduje duży spadek wagi w okresie początkowym i może być stosowana jako dobry punkt wyjścia do różnych diet długoterminowych. Badania osób stosujących dietę Atkinsa wykazały u nich wysoki poziom sytości, czasową poprawę poziomu lipidów i stabilizację poziomu glukozy we krwi, utratę tłuszczu i zachowanie białka w organizmie. Takie wyniki byłyby jednak niemożliwe przy stosowaniu tej diety przez okres dłuższy niż rok. Byłoby zresztą bardzo trudno zdobyć dane na ten temat, ponieważ wytrwanie w jej przestrzeganiu jest prawie niemożliwe.
Zanim zaczniecie dietę Atkinsa, weźcie pod uwagę, że:
- przedłużające się odwodnienie organizmu jest niekorzystne dla zdrowia,
- niedostarczenie przez dłuższy czas kościom odpowiedniej ilości wapnia może spowodować, że staną się one kruche, a nawet rozwinie się osteoporoza,
- dieta obciąża nerki, które muszą usuwać większą ilość ketonów z organizmu,
- zwiększony poziom ketonów we krwi może przyczynić się do większej produkcji kwasu moczowego, którego nadmiar prowadzi do skazy moczanowej (bolesnego puchnięcia stawów) oraz kamicy nerkowej,
- brak w diecie błonnika, uzyskiwanego z takich produktów, jak pełne zboża, owoce i warzywa, może uszkodzić system trawienny i spowodować zatwardzenia, uchyłkowatość jelit i inne problemy trawienne,
- dane pokazują w krótkim czasie obniżenie poziomu „złego cholesterolu” we krwi (lipoprotein LDL) i trójglicerydów, ale niewiele wiadomo na temat konsekwencji długoterminowych,
- nuda spowodowana mało urozmaiconym menu może spowodować, że po zakończeniu diety szybko odzyska się utracone kilogramy,
- dla wielu osób niezwykle trudne jest wyłączenie z diety takich produktów, jak: ryż, chleb, zboża, makaron, owoce i słodycze.
Dla kogo?
Nastolatki, osoby z jakimikolwiek schorzeniami nerek, serca lub problemami z krążeniem czy innymi dolegliwościami przed rozpoczęciem diety powinny skonsultować się z lekarzem.
Dostępność produktów
W zestawie produktów Atkinsa są batoniki śniadaniowe, koktajle, suplementy diety i owoce, ale też odpowiednie programy komputerowe i książki. Można je kupić w wielu sklepach i supermarketach.
Zmiana trybu życia
Nowa wersja diety zaleca 30 minut ćwiczeń dziennie (aerobiku i ćwiczeń spalających tłuszcz), szczególnie w okresie podtrzymywania wagi, gdy wymarzony wynik odchudzania został już osiągnięty.